Het ontdekken van de kerntalenten van hoogbegaafden - Interview met Marleen Dolman van Lumnia
Hoogbegaafden staan vaak voor unieke uitdagingen en kansen wanneer het gaat om het ontwikkelen en benutten van hun talenten. Een methode die kan helpen om deze talenten te identificeren en optimaal in te zetten, is de kerntalentenanalyse. Maar wat houdt deze methode precies in, en hoe kan het bijdragen aan een beter begrip van de behoeften en mogelijkheden van hoogbegaafden?
In dit interview spreken we met Marleen Dolman van Lumnia. Ze is kerntalentenanalist en zelf ook hoogbegaafd. Zij vertelt ons meer over deze diepgaande analysemethode. We bespreken hoe de kerntalentenanalyse werkt, wat het bijzonder maakt voor hoogbegaafden, en hoe het kan bijdragen aan hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Dit interview biedt waardevolle inzichten in hoe een kerntalentenanalyse je verder kan helpen.
Voorafgaand aan dit interview heeft Lajla de kans gekregen om een kerntalentenanalyse te laten doen door Marleen. Het is voor Lajla een hele prettige ervaring geweest. Enerzijds omdat Marleen een heel fijne en rustige gesprekspartner is. Anderzijds omdat het bepaalde inzichten heeft gegeven in het waarom achter haar gedrag in eerdere werksituaties. Hierdoor heeft ze bepaald gedrag van zichzelf beter kunnen plaatsen en meer kunnen ontvangen en omarmen.
Wat is een kerntalentenanalyse?
De kerntalentenmethode is ontwikkeld door Danielle Krekels. In de jaren '80 runde zij een personeelsbureau voor ingenieurs. Tijdens het interviewen van kandidaten viel het haar op dat veel ingenieurs als kind met hetzelfde (soort) speelgoed speelden. Ze vroeg zich af of er een correlatie was tussen waar iemand graag mee speelde als kind en wat men als volwassene plezierig vindt om te doen. Dat was de start van haar ontdekking van de kerntalenten.
Tot nu toe zijn er 23 kerntalenten ontdekt. Iedereen heeft deze kerntalenten, zij het klein, half of sterk. Als je een kerntalent sterk hebt, wil je maar wat graag ermee aan de slag. Het geeft je energie als je dat kerntalent mag uitleven. Heb je een kerntalent klein, dan vermijd je liever werkzaamheden die van dat kerntalent gebruik maken. Als jouw werkzaamheden voornamelijk uit sterke kerntalenten bestaan, zit je waarschijnlijk op een goede plek op je werk. Moet je echter dagelijks veel kleine kerntalenten aanspreken of krijg je niet de ruimte om je sterke talenten uit te leven, dan kun je een onbalans gaan voelen.
Omdat de kerntalentenanalyse teruggaat naar waar jij als kind voor je puberteit graag mee speelde, staat de leeftijdsgrens op 14 jaar. Dat betekent dat het ook een goede tool is voor tieners of studenten die op school een richting moeten kiezen, maar eigenlijk niet goed weten wat ze nou werkelijk willen.
Wat maakt deze analysemethode zo bijzonder?
De meeste analysemethodes gericht op loopbaanadvies zijn momentopnames en hebben een beperkte levensduur. Omdat de kerntalentenanalyse teruggaat naar waar men graag mee speelde als kind, en van daaruit de vertaalslag maakt naar waar men als volwassene graag mee bezig is, blijft de analyse je hele leven geldig. Daarnaast krijg je een volledig eigen profiel van hoe de 23 kerntalenten zich tot jou verhouden. Gezien je elk talent klein, half of sterk kan hebben, is jouw profiel er één uit de 94 miljard mogelijkheden (3^23). Zo uniek ben je bij de meeste methodes niet!
Belangrijk hierbij is dat hoe sterk je een kerntalent hebt niets zegt over hoe goed je bent in het uitvoeren van die werkzaamheden. Kerntalenten gaan vooral over aard, potentieel en intrinsieke motivatie. Ze vertellen waar jij plezier en dus energie uit haalt. Hoe goed je bent in bepaalde werkzaamheden, hangt af van je opleiding en hoeveel oefening je hebt gehad. Werken op sterke kerntalenten zal je echter niet alleen meer energie geven, maar omdat je er ook graag mee aan de slag gaat, zul je er ook sneller van leren.
Hoe verhoudt de kerntalentenanalyse zich tot hoogbegaafdheid?
De analyse is geen test voor hoogbegaafdheid. Dat je bepaalde kerntalenten sterk hebt, betekent niet dat je hoogbegaafd bent. Andersom geldt ook dat als je bepaalde kerntalenten niet sterk hebt, dit geen bewijs is van mindere begaafdheid. Deze analyse wordt als prettig ervaren door hoogbegaafden omdat hij de complexiteit van een persoon meeneemt. Alle kerntalenten beïnvloeden elkaar in meer of mindere mate. Je wordt dus niet als een type ingedeeld, maar je kan bijvoorbeeld én graag sociaal zijn én behoefte hebben aan tijd voor jezelf. Je kan zowel de breedte in willen met je kennis als de diepte. Je kan competitief zijn, jezelf graag willen meten, maar geen interesse hebben in daadwerkelijk willen winnen. Een analist kan je helpen dit te duiden en kan uitleggen hoe je hiermee om kan gaan.
Hoe kan de analyse helpen bij het kiezen van een carrière of levenspad?
Misschien is dit het makkelijkste uit te leggen met recepten. De meeste methodes geven weer wat voor recept jij bent. Ben je een aardappel ovenschotel, of ben je meer een worteltaart, of misschien wel een pasta. Een kerntalentenanalyse geeft je geen recept, het geeft je 'slechts' de ingrediënten en het is aan jou wat je ermee bakt. Misschien geven zowel aardappelen als wortels als tomaten als macaroni je energie. Dan kun je zorgen dat je de ene dag pasta met tomatensaus eet en de volgende dag hutspot. Of misschien maak je een pastasalade voor de lunch, eet je die ovenschotel als diner en neem je tussendoor een worteltaartje.
Als je jouw profiel naast je baan of die interessante vacature legt, kun je zien welke 'ingredienten' uit je profiel (zullen) worden aangesproken in het werk. Als hier voldoende sterke kerntalenten in worden aangesproken, zal je er, mits de omgeving ook bij je past, voornamelijk energie van krijgen om dat werk uit te voeren. Worden echter vooral kleine kerntalenten aangesproken, dan is de kans groot dat er energie weg gaat lekken. Je bent immers niet graag met je kleine kerntalenten bezig. Op die manier kunnen de kerntalenten je helpen richting geven aan het pad dat je wil bewandelen in de carrièrehoek van jouw keuze. Ga jij graag de breedte in met je kennis, maar niet zozeer de diepte? Wellicht dat dan een wat groter bedrijf past waar je nog eens van afdeling kan wisselen. Of je kiest juist een rol waarin je veel verschillende taken mag oppakken.
Het kan je ook behoeden voor het Peter principe: promotie tot het punt waarop je niet meer goed of prettig functioneert. Je kan namelijk prima energie krijgen van diep de materie induiken, telkens laten zien dat je echt weet waar je het over hebt en daardoor snel promotie maken richting teamleider. Maar managen spreek hele andere kerntalenten aan. Misschien liggen die je wel helemaal niet, terwijl het geven van voorlichting of lezingen je wel energie brengt. Dan kun je kijken of je jouw carrière die richting op kan sturen.
Kun je een voorbeeld geven van hoe de analyse het leven van een hoogbegaafde heeft veranderd?
Een hoogbegaafde kennis van mij had haar baan opgezegd toen haar oudste geboren werd. Al snel volgden nog twee kinderen. De zorg viel haar echter zwaar. Ze houdt ontzettend van de kinderen, maar aan het eind van de dag was ze volledig op. Ze snapte niet waar dat vandaan kwam, want ze wilde echt het beste voor haar kinderen. De kerntalentenanalyse liet zien dat ze wel een sterke inlevende empathie heeft, maar een kleine zorgende empathie. Ze krijgt dus energie van het inleven in personen, zich voorstellen hoe zij zich voelen en wil graag dat zij het goed hebben, maar het elke dag weer in haar eentje hands-on zorgen voor de kinderen trok haar leeg. Daarnaast had ze best wel een rijtje sterke kerntalenten die niet aan bod kwamen omdat ze vooral met de kinderen bezig was. Als je sterke kerntalenten niet uitleeft, is het alsof je ballen onder water moet houden en dat kost een hoop energie. Dankzij het inzicht dat de kerntalentenanalyse haar gaf, kon ze een part-time baan zoeken waarin ze kerntalenten kon uitleven die ze thuis niet kwijt kon. Daar haalt ze nu de energie uit om op de andere dagen wel een leuke moeder voor haar kinderen te kunnen zijn.
Welke rol spelen familieleden en werkgevers in het begeleiden op basis van de analyse?
Het is heel belangrijk dat je voorafgaand aan de analyse NIET bij jouw familie langs gaat om nog eens te praten over jouw jeugd, wat je eigenlijk graag deed. Zij kunnen jou namelijk beïnvloeden in de antwoorden die je geeft, waardoor de analyse niet meer betrouwbaar is. Het gaat er echt om hoe jij je jouw jeugd herinnert en wat jij zelf leuk vond om te doen. Misschien schaakte je vaak met jouw broer, maar deed je dat alleen maar omdat je de afspraak had dat hij na een potje schaken met jou zou gaan hockeyen. Dan kan zijn enthousiasme over het schaken of een opmerking van je ouder je beïnvloeden in je antwoorden.
Dat gezegd hebbende, kan het wel heel waardevol zijn om als gezin de analyse te doen -ieder apart- en deze dan naast elkaar neer te leggen (vanaf dat de kinderen 14 jaar zijn). Een ouder die erg de behoefte heeft controle te houden en een tiener die juist veel behoefte heeft aan autonomie en spannende dingen doen, kan enorm botsen. Die tiener zal zoeken naar manieren om los te komen van de ouder en dat kan op verkeerde manieren gebeuren. Als je dit weet, kun je echter ook zoeken naar een balans die voor beide goed werkt. Misschien kan de tiener zijn hang naar spanning kwijt in een fysieke sport als American Football of klimmen. En misschien dat de ouder kan leren het kind wat vaker zelf keuzes te laten maken.
Voor leidinggevenden kan een teamanalyse heel erg nuttig zijn. Weten wat de sterke en kleine kerntalenten van jouw medewerkers zijn, kan je helpen de juiste taken aan de juiste mensen toe te schrijven. Het kan ervoor zorgen dat ook die stille medewerker krijgt wat die nodig heeft, het kan inzicht geven in waar je wellicht nog iets mist in je team. Het is leuk als je allemaal mensen hebt die graag goede ideeën verzinnen, maar als er niemand in je team zit die graag hands-on bezig is om deze ideeën te realiseren, komt er wellicht niets van terecht. Als Els elke keer dat een collega jarig is de boel versiert voor die collega maar op haar eigen verjaardag bij een saai, leeg bureau aankomt, kan dat komen doordat zij een kerntalent sterk heeft wat anderen nou eenmaal niet sterk hebben.
Een kerntalentenanalyse kan een werkgever ook helpen uitzoeken welke kandidaat de beste zou zijn voor een bepaalde functie. Soms komen twee kandidaten beide goed door de sollicitatiegesprekken en hebben ze beide de competenties die ze nodig hebben. De kerntalentenanalyse kan in dat geval laten zien wat de verschillen zijn tussen die kandidaten qua aard, potentieel en intrinsieke motivatie en dus welke kandidaat het beste op zijn plek zal zitten op die functie.
De kerntalentenanalyse biedt een krachtig hulpmiddel voor hoogbegaafden (en niet hoogbegaafden) om zichzelf beter te begrijpen en hun unieke talenten te ontdekken. Deze methode biedt volwassenen en tieners die op zoek zijn naar meer voldoening in hun werk of persoonlijke leven, handvatten om hun potentieel ten volle te benutten. Door inzicht te krijgen in hun kerntalenten, kunnen hoogbegaafden beter omgaan met uitdagingen zoals overprikkeling of onderpresteren, en vinden ze vaak een vernieuwd gevoel van richting en motivatie.
Dit interview heeft laten zien hoe waardevol de kerntalentenanalyse kan zijn, niet alleen voor de hoogbegaafde zelf, maar ook voor familieleden en werkgevers die hen willen ondersteunen. Door het herkennen en erkennen van deze talenten kunnen we hoogbegaafden helpen floreren in alle aspecten van hun leven.
“Achter de wolken schijnt de zon”